طرحواره رهاشدگی: از کجا شروع کنیم؟

طرحواره رهاشدگی یکی از مفاهیم مهم در روانشناسی است که به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از روابط خود و احساسات‌مان پیدا کنیم. در این مقاله، به بررسی این طرحواره، علل و نشانه‌های آن، و اهمیت تراپیست در مدیریت و درمان این وضعیت خواهیم پرداخت.

طرحواره رهاشدگی چیست؟

طرحواره رهاشدگی به مجموعه‌ای از احساسات، افکار و رفتارهایی اطلاق می‌شود که فرد به دلیل تجربیات منفی در دوران کودکی یا روابط قبلی خود، احساس عدم امنیت و ترس از رها شدن را تجربه می‌کند. این طرحواره می‌تواند به شکل‌های مختلفی در زندگی فرد ظاهر شود، از جمله:

ترس از ترک شدن توسط دیگران

وابستگی شدید به دیگران

احساس تنهایی و انزوا

ناتوانی در برقراری روابط سالم

این احساسات می‌توانند به مرور زمان بر کیفیت زندگی فرد تأثیر منفی بگذارند و او را از برقراری روابط مثبت و سالم بازدارند.

علل شکل‌گیری طرحواره رهاشدگی

طرحواره رهاشدگی معمولاً به دلایل زیر شکل می‌گیرد:

تجربیات منفی در دوران کودکی: کودکانی که در محیط‌های ناامن و ناپایدار بزرگ می‌شوند، ممکن است احساس کنند که هیچ‌گاه به طور کامل مورد محبت و توجه قرار نمی‌گیرند. این احساسات می‌تواند در بزرگسالی به ترس از رها شدن تبدیل شود.

روابط نامناسب: روابط ناکام و آسیب‌زا در بزرگسالی نیز می‌تواند به شکل‌گیری این طرحواره کمک کند. افرادی که در روابط خود با خیانت یا ترک مواجه می‌شوند، ممکن است به شدت تحت تأثیر قرار بگیرند.

شخصیت و ویژگی‌های فردی: برخی افراد به طور طبیعی بیشتر به احساسات خود حساس هستند و ممکن است بیشتر از دیگران تحت تأثیر احساسات رهاشدگی قرار بگیرند.

نشانه‌های طرحواره رهاشدگی

افرادی که با طرحواره رهاشدگی دست و پنجه نرم می‌کنند، ممکن است نشانه‌های زیر را تجربه کنند:

احساس ترس شدید از ترک شدن

وابستگی عاطفی به دیگران

ناتوانی در برقراری روابط عمیق و پایدار

احساس تنهایی و انزوا

تمایل به کنترل دیگران به منظور جلوگیری از رها شدن

اهمیت درمانگرها در طرحواره رهاشدگی

درمانگرها نقش بسیار مهمی در کمک به افراد برای مدیریت و درمان طرحواره رهاشدگی دارند. آن‌ها می‌توانند با استفاده از تکنیک‌های مختلف، به فرد کمک کنند تا احساسات و افکار منفی خود را شناسایی و مدیریت کند.

1. شناسایی الگوهای رفتاری

درمانگرها می‌توانند به فرد کمک کنند تا الگوهای رفتاری و فکری خود را شناسایی کند. این شناسایی می‌تواند اولین قدم در جهت تغییر این الگوها باشد.

2. ایجاد استراتژی‌های مقابله‌ای

درمانگرها می‌توانند به فرد کمک کنند تا استراتژی‌های مقابله‌ای سالم‌تری را توسعه دهد. این استراتژی‌ها می‌توانند شامل تکنیک‌های آرامش‌بخشی، مهارت‌های ارتباطی و روش‌های مدیریت استرس باشند.

3. حمایت عاطفی

درمانگرها به عنوان یک منبع حمایت عاطفی عمل می‌کنند. آن‌ها می‌توانند به فرد کمک کنند تا احساسات خود را بیان کند و از تجربیات منفی خود عبور کند.

4. تغییر نگرش‌ها

درمانگرها می‌توانند به فرد کمک کنند تا نگرش‌های منفی خود را نسبت به روابط و خود تغییر دهد. این تغییر نگرش می‌تواند به فرد کمک کند تا روابط سالم‌تری برقرار کند.

چگونه از طرحواره رهاشدگی رهایی یابیم؟

برای رهایی از طرحواره رهاشدگی، می‌توان مراحل زیر را دنبال کرد:

شناسایی احساسات و افکار: اولین قدم، شناسایی احساسات و افکار منفی مرتبط با رهاشدگی است. این کار می‌تواند با نوشتن در یک دفترچه یا صحبت با یک دوست نزدیک انجام شود.

درمان با تراپیست: مراجعه به یک تراپیست می‌تواند به فرد کمک کند تا احساسات خود را بهتر درک کند و راهکارهای موثری برای مدیریت آن‌ها پیدا کند.

توسعه مهارت‌های ارتباطی: یادگیری مهارت‌های ارتباطی می‌تواند به فرد کمک کند تا روابط بهتری برقرار کند و از احساسات رهاشدگی جلوگیری کند.

تمرین خودمراقبتی: انجام فعالیت‌های خودمراقبتی مانند ورزش، مدیتیشن و وقت گذراندن با دوستان می‌تواند به بهبود وضعیت عاطفی فرد کمک کند.

پذیرش و تغییر: پذیرش احساسات و تلاش برای تغییر آن‌ها می‌تواند به فرد کمک کند تا از طرحواره رهاشدگی رهایی یابد.

نتیجه‌گیری

طرحواره رهاشدگی یک چالش جدی در زندگی بسیاری از افراد است، اما با شناسایی و درمان مناسب، می‌توان بر آن غلبه کرد. اهمیت تراپیست در این فرآیند غیرقابل انکار است و می‌تواند به فرد کمک کند تا احساسات و افکار منفی خود را مدیریت کند و روابط سالم‌تری برقرار کند. اگر شما یا کسی که می‌شناسید با این طرحواره دست و پنجه نرم می‌کند، حتماً به دنبال کمک حرفه‌ای باشید. با تلاش و حمایت مناسب، می‌توان به یک زندگی عاطفی سالم و پایدار دست یافت.

راهکارهای عملی برای مقابله با طرحواره رهاشدگی

در کنار مراحل ذکر شده، برخی راهکارهای عملی نیز وجود دارند که می‌توانند به افراد کمک کنند تا با طرحواره رهاشدگی بهتر کنار بیایند و بهبود یابند:

1. تقویت خودآگاهی

افزایش خودآگاهی یکی از کلیدهای اصلی برای مدیریت طرحواره رهاشدگی است. با تمرکز بر احساسات و واکنش‌های خود در موقعیت‌های مختلف، می‌توانید الگوهای رفتاری خود را شناسایی کنید و درک بهتری از چگونگی تأثیر آن‌ها بر روابط‌تان پیدا کنید.

2. ایجاد شبکه‌های حمایتی

داشتن یک شبکه حمایتی قوی از دوستان و خانواده می‌تواند به شما کمک کند تا احساسات رهاشدگی را کاهش دهید. ارتباط با افرادی که به شما اهمیت می‌دهند و می‌توانند شما را در شرایط سخت حمایت کنند، می‌تواند به بهبود وضعیت عاطفی شما کمک کند.

3. تمرین تکنیک‌های آرامش‌بخشی

تکنیک‌های آرامش‌بخشی مانند تنفس عمیق، یوگا و مدیتیشن می‌توانند به کاهش استرس و اضطراب ناشی از احساس رهاشدگی کمک کنند. این تکنیک‌ها به شما این امکان را می‌دهند که در لحظات دشوار، آرامش خود را حفظ کنید و بهتر با احساسات منفی کنار بیایید.

4. تعیین مرزهای سالم

یادگیری تعیین مرزهای سالم در روابط می‌تواند به شما کمک کند تا احساس کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته باشید. این مرزها می‌توانند شامل زمان‌هایی باشند که به خودتان اختصاص می‌دهید یا محدود کردن وابستگی‌های عاطفی به دیگران.

5. تقویت مهارت‌های حل مسئله

توسعه مهارت‌های حل مسئله می‌تواند به شما کمک کند تا در مواجهه با چالش‌ها و مشکلات، به جای احساس رهاشدگی، راه‌حل‌های مؤثری پیدا کنید. این مهارت‌ها شامل تحلیل موقعیت‌ها، شناسایی گزینه‌های مختلف و ارزیابی پیامدهای هر گزینه می‌شود.

نقش آموزش در پیشگیری از طرحواره رهاشدگی

آموزش و آگاهی‌بخشی در مورد طرحواره رهاشدگی می‌تواند به پیشگیری از شکل‌گیری آن در نسل‌های آینده کمک کند. والدین و مربیان می‌توانند با آموزش مهارت‌های عاطفی و اجتماعی به کودکان، آن‌ها را در برابر تجربیات منفی و احساسات رهاشدگی محافظت کنند. این آموزش‌ها می‌توانند شامل:

توسعه مهارت‌های ارتباطی: آموزش کودکان به بیان احساسات و نیازهای خود به شیوه‌ای سالم و مؤثر.

تقویت اعتماد به نفس: کمک به کودکان برای شناخت نقاط قوت و توانایی‌های خود و ایجاد احساس ارزشمندی.

آموزش مدیریت استرس: معرفی تکنیک‌های مدیریت استرس به کودکان به منظور کمک به آن‌ها در مواجهه با چالش‌ها.

نتیجه‌گیری نهایی

طرحواره رهاشدگی می‌تواند تأثیرات عمیقی بر زندگی فردی و روابط اجتماعی داشته باشد. با این حال، با شناسایی و استفاده از راهکارهای مؤثر، می‌توان به تدریج بر این چالش غلبه کرد. اهمیت تراپیست و حمایت‌های اجتماعی در این فرآیند غیرقابل انکار است. با تلاش مستمر و پذیرش تغییر، می‌توان به یک زندگی عاطفی سالم و متعادل دست یافت و از احساسات رهاشدگی فاصله گرفت.

© 2024 زهرا فهیمی روانشناس و مشاور خانواده، تمامی حقوق محفوظ است.